Even veelzijdig als haar literaire nalatenschap is de persoonlijkheid van de Engelse Vita Sackville-West (1892-1962). Ze slaagde erin om zich van het stereotiepe man-vrouwbeeld te bevrijden en zag geen graten in seksualiteit à la carte. Hieronder krijg je een inkijk in de complexe figuur van Vita Sackville-West. In Virginia Woolfs roman Orlando: een hartenkreet aan Vita Sackville-West lees je dan weer meer over Virginia Woolfs roman, die op Vita Sackville-West geënt is en draait om een man, die als vanzelfsprekend vrouw wordt.
Familieschandalen
Vita Sackville-West is als enig kind opgegroeid op Knole House, een indrukwekkend landgoed in het Engelse graafschap Kent. Het vredige decor was tegelijk de achtergrond van familieschandalen en een non-stop draaiende geruchtenmolen. Die was in gang gezet door haar grootvader. Twintig jaar lang leefde die namelijk in zonde met de Spaanse flamencodanseres Pepita. Toen hij haar in Parijs leerde kennen, trad zij op in heel Europa en was ze al getrouwd. Scheiden deed ze niet, maar daar zag Vita Sackville-Wests grootvader geen bezwaar in. Tot Pepita’s dood in 1872 beschouwde hij haar dan ook als zíjn echtgenote. Vita’ s moeder was een van hun vijf kinderen.
Zij onderhield op haar beurt eveneens een langdurige, intieme vriendschap met een andere man dan de hare. Toen dit steenrijke en kinderloze heerschap haar zijn fortuin naliet, betwistte zijn familie de erfenis. In 1913 viel de uitspraak echter in het voordeel uit van Vita’s moeder. Daarmee viel het doek over een rechtszaak waar de Londense high society van smulde.
In de herfst van 1913 trouwde Vita Sackville-West met de schrijver-diplomaat Harold Nicolson (1886-1968). Ze kregen twee zone en gingen op Long Barn in Kent wonen. Na vijf rimpelloze huwelijksjaren werd het geordende bestaan van Vita Sackville-West evenwel overhoop gehaald door haar jeugdvriendin Violet Keppel.
Vita/Julian & Violet
We schrijven 1918. Harold Nicolson is op buitenlandse missie. In het voorjaar komt Violet veertien dagen logeren bij Vita thuis op Long Barn in Kent. De twee zijn dan halfweg de twintig. De eerste week vinden ze het elan van hun vroegere vriendschap maar moeilijk terug. Violet is overdag zelfs vaak in Londen, maar vanwege de luchtaanvallen in de hoofdstad komt ze ’s avonds wel terug naar Long Barn. Alsnog kantelt daar plots de sfeer tussen hun tweeën. Het begint allemaal met Vita die als speelse vermomming een kniebroek en slobkousen aantrekt. Die outfit geeft haar een jongensachtig aura, dat afstraalt op haar gedrag. Als door het dolle heen rent ze uitgelaten rond in de tuin, springt onverschrokken over hekjes en poortjes en steekt met haar gekdoenerij uiteindelijk ook Violet aan.
Wanneer de rust weergekeerd is, voelt Violet haar vriendin aan de tand over het voorval, net zo lang tot Vita zinspeelt op een nog niet eerder uitgesproken aspect van haar wezen: bij haar echtgenoot voelt ze zich door en door een vrouw, maar bij tal van anderen schuilt er ook iets mannelijks in haar. Die onthulling en de opnieuw oplaaiende aantrekkingskracht die er tussen de twee sinds hun jeugd al was, mondt uit in een drie jaar durende affaire.
Heel intens is de tijd die ze samen doorbrengen in de winter van 1918 in Parijs. Vita Sackville-West verkleedt er zich geregeld als dandyeske jongeman en struint als deze ‘Julian’ graag aan Violets zijde door de Lichtstad. Langzaam pakken er echter donkere wolken samen boven hun idylle. In 1921 komt Vita er namelijk achter dat de inmiddels getrouwde Violet ondanks haar zogenaamd platonische huwelijk wel degelijk het bed deelt met haar man. Vita Sackville-West is volledig overstuur door dit nieuws en zet abrupt een punt achter de relatie.
Portret van een huwelijk
Vita Sackville-Wests jongste zoon, Nigel Nicolson, heeft na zijn moeders dood het autobiografische relaas gevonden dat ze in 1920/1921 wijdde aan deze overrompelende episode in haar leven. Ze doet daarin de hele toedracht van de verhouding met Violet uit de doeken, omdat ze de volledige waarheid wil vertellen.
In deze getuigenis uit ze zich dus ook expliciet als genderfluïde en heeft ze er goede hoop op dat de dualiteit tussen man en vrouw mettertijd zal afnemen, samen met de zondige sfeer die eromheen hangt: ‘Ik zeg niet dat dergelijke persoonlijkheden, en de relaties die ze aangaan, niet langer betreurd zullen worden zoals nu het geval is; maar ik geloof wel dat het vaker zal voorkomen en dat de geest van openhartigheid die zich hopelijk met de vooruitgang van de wereld zal verspreiden, zal leiden tot hun erkenning […].’
Nigel Nicolson heeft het relaas van zijn moeder samen met zijn eigen kijk op het bijzondere huwelijk van zijn ouders in 1973 uitgegeven als Portrait of a Marriage. Harold Nicolson, zelf biseksueel, nam de onconventionele levenswandel van zijn vrouw voor lief, zolang zij maar niet twijfelde aan hun huwelijk. Dat deden ze overigens geen van beiden. Ze vonden samen een op vertrouwen gebaseerde formule om hun plezier in de liefde en het leven te verdubbelen en de ellende te halveren.
Meer lezen?
- Vita Sackville-West groeide op het indrukwekkende landgoed Knole House bij Sevenoaks in Kent op. Dit wordt nu beheerd door de National Trust: https://www.nationaltrust.org.uk/knole
- In 1930 kochten Vita Sackville-West en Harold Nicolson het destijds vervallen landgoed Sissinghurst Castle in Kent. Ze knapten het op en legden de tuin opnieuw aan. Vanaf 1938 stelden ze de tuin open voor publiek. Het beheer is nu in handen van de National Trust: https://www.nationaltrust.org.uk/sissinghurst-castle-garden
- Nigel Nicolson: Portrait of a Marriage. Orion Publishing Group, Londen, 1992, 216 pagina’s. ISBN 978 1 8579 9060 7