Een leven lang heeft de achtentachtigjarige weduwe Lady Slane haar persoonlijke ambities opzijgezet voor de carrière van haar politiek hooggeplaatste wederhelft. Toch krijgt ze op haar oude dag nog enigszins voor elkaar wat haar in haar jonge jaren niet lukte: als vrouw de vrijheid nemen om haar eigen leven te leiden.
Gezellig feminisme
In 1931, toen de Engelse Vita Sackville-West (1892-1962) All Passion Spent schreef, vierde het feministische ideeëngoed hoogtij. Daar droeg haar hartsvriendin Virginia Woolf sterk toe bij met haar essay ‘A Room of One’s Own’. Deze tekst uit 1929 is een aanklacht tegen de patriarchale maatschappij, die vrouwen liefst aan de haard ziet en zo verhindert dat ze hun talenten (ten volle) ontplooien.
In Vita Sackville-Wests Een gelaten leven wordt evenwel niet met strijdbijlen gezwaaid. Uit het volgende citaat spreekt zelfs een zekere berusting bij Lady Slane, die er in haar jonge jaren niet in slaagde om een vrijgevochten bestaan uit de brand te slepen:
‘In [haar echtgenoots] aanwezigheid was haar zelf altijd heel anders dan wanneer ze alleen was; en zelfs dat laatste soort zelf dat zij najoeg, trok zich terug, veranderde van gedaante en smolt weg als zij het probeerde te benaderen. Nooit zag zij kans het in een donker hoekje te drijven en het daar als een dief in de nacht bij de keel te grijpen en tegen een muur te drukken: de harde kern van het zelf, op de vlucht een doodlopend steegje ingejaagd.‘
Vita Sackville-Wests lichtvoetige en grappige toon ondergraaft ook enigszins de late zelfverwezenlijking van Lady Slane. Dat haar echtgenoot eerst het loodje moest leggen, geeft meteen al de teneur aan. Nu hij onder de zoden ligt, weten haar zes kinderen geen raad met Lady Slane. De familiebijeenkomsten waarop ze haar toekomst bespreken, zijn amusant om lezen. Het gekibbel voelt tijdloos aan. Daar zitten de universele kleine menselijke kantjes van haar kroost voor veel tussen.
Lady Slane is niet langer van plan om zich de les te laten lezen. Ze weet immers zelf maar al te goed wat ze wil. Dertig jaar eerder viel ze voor de charme van een statig huis in de Londense buitenwijk Hampstead. Het is een huis met een tuin op het zuiden en perziken tegen de muur. Na al die tijd praat ze erover alsof ze er een geheime verstandhouding mee heeft en het nog altijd geduldig op haar staat te wachten.
Drie excentrieke heertjes
De hoogbejaarde eigenaar, Mr. Bucktrout, blijkt enkel huurders te aanvaarden van wie hij denkt dat het huis hen prettig zal vinden. Zolang is het intussen al onbewoond, dat de klimop er door de ramen naar binnen gekropen is! Meteen bij zijn eerste ontmoeting met Lady Slane is hij ervan overtuigd dat het tussen haar en zijn pand zal klikken. En dus verhuist ze, om ongegeneerd van haar oude dag te genieten. Tussendoor overdenkt ze er haar geleefde leven.
Haar kinderen en kleinkinderen houdt ze op afstand. Ze wil namelijk enkel nog mensen om zich heen, die dichter bij hun dood staan dan bij hun geboorte. Haar oude Franse kamenierster is met haar mee verhuisd. En ook het gezelschap van Mr. Bucktrout doet haar deugd, net als dat van diens al bijna even oude klusjesman.
Algauw duikt er nog een derde excentrieke en wat wereldvreemde grijsaard op: de steenrijke maar vrekkige kunstverzamelaar Mr. FitzGeorge. Vijftig jaar eerder kruiste zijn pad dat van Lady Slane in India. Haar man was daar toen onderkoning. Mr. FitzGeorge was er destijds als oudheidkundige op doorreis. Pas wanneer hij herinneringen begint op te halen aan de paar ogenschijnlijk onbeduidende momenten die hij toen met haar deelde, schuift een uiteengevallen puzzel in Lady Slanes geest plotseling weer in elkaar.
De verschillende gedaanten van Vita Sackville-West
Voor velen is Vita Sackville-West niet zozeer bekend als volbloed schrijfster, maar wel als veel besproken vriendin van Viriginia Woolf en als bevlogen tuinierster. Dat laatste dankt ze aan de bloemenrijke tuin van het landgoed Sissinghurst Castle in Kent. Die ontwierp ze samen met haar echtgenoot. Tot op vandaag is het landgoed een pelgrimsoord voor mensen met groene vingers.
Haar literaire nalatenschap bestaat uit populaire romans, bekroonde poëzie, gesmaakte reismemoires en geliefde tuincolumns. Even veelzijdig is haar sterke persoonlijkheid. Meer daarover in De Engelse schrijfster Vita Sackville-West: wars van genderstereotiepen en Virginia Woolfs roman Orlando: een hartenkreet aan Vita Sackville-West.
Meer lezen?
- Vita Sackville-West: Een gelaten leven. Vertaald door M. Lindenburg. Uitgeverij Orlando, 2022, 224 pagina’s. ISBN: 978 90 831 663 39