Een boekenlijstje om het tweede volledige Boekanza-jaar mee af te sluiten. Ik ging daarvoor op zoek naar de tien in 2024 (her)uitgegeven romans, verhalenbundels en memoirs die me het meest bijgebleven zijn. Die selectie maken was nog niet zo makkelijk, want ik (her)las de afgelopen tijd ook heel wat ouder werk. Toen ik klaar was, bleken er bij nader inzien nog twee romans uit 2023 tussen geslopen te zijn. Toch heb ik die niet laten vallen, want het zou zonde zijn om ze zomaar tussen de plooien van een jaarwisseling te laten verdwijnen. Het zijn uiteindelijk allemaal romans geworden. Ze zijn hieronder vermeld in de volgorde waarin ik ze gelezen heb.
Het gebed van Jonathan Simmers (2023) van Martijn Couwenhoven

Martijn Couwenhovens roman begint met de kunstschilder Jonathan Simmers, die bij een stationsgebouw de urne met de as van zijn moeder in een plastic zak van zijn vader overhandigd krijgt. Vanuit deze beginscène ontvouwt zich een intieme roman over leven en dood, lichtheid en zwaarte, over haperende familiebanden en eenzaamheid, over liefde en het wezenlijke van samen iets te tillen, van samen een gewicht te verplaatsen dat te zwaar is voor één mens alleen. Zelf hield ik ook van de dosis beeldende kunst en muziek, die ik er als bonus bij kreeg.
De vrouw op de berg van Eva Baltasar

In elke roman van dit drieluik – Permafrost, Boulder en Mammoet – is een vrouw aan het woord die zich niet schikt naar de doorsnee verwachtingen van de maatschappij. Het moederschap, of beter gezegd de terughoudendheid ervoor, speelt een centrale rol in hun lotgevallen. De Catalaanse Eva Baltasar serveert de drie verhalen in een opvallend beeldende en melodieuze taal.
De wachters van Tahar Djaout

De wachters is een Algerijnse klassieker van Tahar Djaout uit 1991. In deze satirische, maatschappijkritische roman brengt een uitvinder aan het einde van de jaren tachtig hulde aan zijn grootmoeder, door een eigentijds weefgetouw te ontwerpen. Wanneer zijn doen en laten de achterdocht wekt van een buurman leidt dit tot een dramatische ontknoping.
In het idee van het verbeterde weefgetouw zit ook de moeilijke evenwichtsoefening van een land in ontwikkeling: de moderniteit omarmen en tegelijkertijd tradities in ere houden.
Ik die nooit een man heb gekend van Jacqueline Harpman

Na jaren van mysterieuze gevangenschap waartoe de vertelster van kindsbeen af veroordeeld was, weet ze samen met haar negenendertig medegevangenen, allemaal vrouwen, vrij te komen.
Balthazar van Lawrence Durrell

Beide romans draaien om dezelfde geschiedenis, die weliswaar telkens belicht wordt vanuit een andere hoek. De kern van het verhaal: Darley, een berooide uit Engeland afkomstige leraar en aspirant-schrijver alsook de verteller, kreeg aan het einde van de jaren dertig een verhouding met Justine, een getrouwde Joods-Egyptische femme fatale. Die affaire beroerde niet alleen henzelf, maar ook hun partners, respectievelijk de straatarme nachtclubdanseres Melissa en de vooraanstaande Koptische bankier Nessim.
Aan het begin van Balthazar blijkt dat Darley zijn verhaal neergeschreven heeft en het manuscript te lezen gaf aan zijn vriend Balthazar. Die maakt per boot de oversteek vanuit Alexandrië naar het Griekse eiland waarnaar Darley verkast is, om hem het manuscript terug te bezorgen. Niet alleen heeft hij het gelezen, hij heeft de intriges erin ook voorzien van talloze kanttekeningen op punten waar Darley het zijns inziens fout heeft.
Oroppa van Safae El Khannoussi

Oroppa – Maghrebijns Arabisch voor Europa – is de debuutroman van Safae el Khannoussi. In dit uitbundige boek neemt de Nederlandse schrijfster met Marokkaanse roots je mee naar plekken achter de façade van fort Europa. Zo maak je erin kennis met een mysterieuze imaginaire wereld, het zogeheten eenentwintigste arrondissement. Maatschappelijke verstekelingen hopen er drinkend of rokend binnen te treden, om er minstens even te ontsnappen aan de noodlottige loop van het leven.
Velen van hen zijn migranten en vluchtelingen, voor wie Europa niet het beloftevolle toevluchtsoord is gebleken dat hen voor ogen stond. Vaak blijven ze daarenboven worstelen met demonen als gevolg van verschrikkingen die ze in hun thuisland doorstaan hebben. Dit is overigens ook het geval voor de Joods-Marokkaanse kunstenares Salomé Abergel. Met haar houdt zowat alles wat er in dit boek gebeurt op de een of andere manier verband.
Mr Gwyn & Driemaal bij dageraad van Alessandro Baricco

Deze twee aan elkaar gelinkte romans gaan over een bijzondere vorm van portretkunst. Ze verschenen een tiental jaar geleden apart, maar zijn nu in één band uitgegeven.
Op z’n laatst in november (2023) van Hans Erich Nossack

Dit boek uit 1955 wordt wel eens de Duitse Madame Bovary genoemd. Het klopt dat Nossacks hoofdpersoon, de achtentwintigjarige Marianne, haar man en kind de rug toekeert, net als Emma Bovary. Diegene die haar zover krijgt, had daarvoor slechts één zin nodig: ‘Met u is het de moeite waard om te sterven’.
Emma Bovary-gewijs hoopt Marianne bij haar minnaar verlost te worden van de leegte, banaliteit en middelmatigheid van haar provinciale leven. Waarom de vergelijking met Flauberts Madame Bovary daar in mijn ogen ophoudt (gelukkig, … wat mij betreft), is voer voor een post die er nog zit aan te komen.
Blauwe ogen zwart haar van Marguerite Duras

Zoals wel vaker bij Marguerite Duras draait het in Blauwe ogen zwart haar om de onmogelijkheid van de liefde, om hartstocht op het eerste gezicht en passie die buiten de lijntjes kleurt. Deze keer laat ze een jonge vrouw en een haar nagenoeg onbekende man zes nachten samen doorbrengen in zijn kamer aan zee. Hun samenzijn is een en al onvervulbaar verlangen, aangejaagd door een afwezige vreemdeling. Sommige passages zijn eerder abstract, maar door de band genomen is dit vooral een sensueel boek dankzij de manier waarop Marguerite Duras de tijd maar ook beelden en gebaren laat verstillen.
Vilhelms kamer van Tove Ditlevsen

Tove Ditlevsen schreef Vilhelms kamer in 1975, twee jaar na de breuk met haar vierde echtgenoot en een jaar voor haar zelfgekozen dood. De roman gaat over de Deense kinderboekenauteur Lise Mundus, tevens haar alter ego. Na tweeëntwintig jaar huwelijk kiest haar echtgenoot Vilhelm voor een vijftien jaar jongere minnares. Hoewel het al lang geen koek en ei meer was tussen de twee echtelieden, stort Lise langzaam maar zeker in. Maar Tove Ditlevsen zou Tove Ditlevsen niet zijn als ze de tragische teloorgang van dit toxische huwelijk niet met humor doorspekte. Net als in haar andere werk bundelt ze daarenboven kracht en broosheid in Vilhelms kamer, dat haar literaire testament geworden is.
Meer lezen?
Martijn Couwenhoven: Het gebed van Jonathan Simmers. Thomas Rap, 2023. 186 pagina’s. ISBN: 978 94 004 1037 4 * mijn recensie voor Mappalibri
Eva Baltasar: De vrouw op de berg. Vertaald door Irene van de Mheen. Meridiaan Uitgevers, 2024. 333 pagina’s. ISBN: 978 94 93 305 021 * mijn recensie voor Mappalibri
Tahar Djaout: De wachters. Vertaald door Hester Tollenaar. Uitgeverij Jurgen Maas, 2024. 191 pagina’s. ISBN: 978 90 833441 0 2 * mijn recensie voor Mappalibri
Jacqueline Harpman: Ik die nooit een man heb gekend. Vertaald door Peggy van der Leeuw en herzien door Rokus Hofstede. Met een nawoord van Margot Dijkgraaf. Uitgeverij Orlando, 2024. 207 pagina’s. ISBN: 978 9083 377 001 * mijn recensie voor Mappalibri
Lawrence Durrell: Balthazar. Vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema. Uitgeverij Van Maaskant Haun, 2024. 279 pagina’s. ISBN: 978 90 832 002 17
Safae el Khannoussi: Oroppa. Uitgeverij Pluim, 2024. 396 pagina’s. ISBN: 978 9493 339125 – mijn recensie voor Mappalibri
Alessandro Baricco: Mr Gwyn & Driemaal bij dageraad. Vertaald door Manon Smits. Uitgeverij De Bezige Bij, 2024. 280 pagina’s. ISBN: 978 94 031 347 65
Hans Erich Nossack: Op z’n laatst in november. Vertaald door Josephine Rijnaarts. Uitgeverij Oevers, 2023. 312 pagina’s. ISBN: 978 94 93 290327
Marguerite Duras: Blauwe ogen zwart haar. Vertaald door Kiki Coumans. Uitgeverij Vleugels, 2024, 99 pagina’s. ISBN 978 94 93350 16 8 * mijn recensie voor Mappalibri
Tove Ditlevsen: Vilhelms kamer. Vertaald door Lammie Post-Oostenbrink. Uitgeverij Das Mag, 2024. 219 pagina’s. ISBN: 978 94 93 320 963 * mijn recensie voor Mappalibri